UNESCO: η τέχνη της ξερολιθιάς στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας / Art of dry stone in the Representative List of the Intangible Cultural Heritage to Humanity

H τέχνη της ξερολιθιάς στην Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας – Απόφαση της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO

Απόφαση της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO: 13.COM 10.B.10

1. Η Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO σημειώνει ότι η Κροατία, η Κύπρος, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Σλοβενία, η Ισπανία και η Ελβετία έχουν προτείνει την Art of drystone walling, τις γνώσεις και τις τεχνικές (αρ. 01393) για το χτίσιμο των ξερολιθιών, για εγγραφή στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας.

“Η τέχνη της ξερολιθιάς (ξερολιθικής τοιχοποιίας) αφορά στην τεχνογνωσία που σχετίζεται με την κατασκευή πέτρινων κατασκευών στοιβάζοντας πέτρες η μία πάνω στην άλλη, χωρίς τη χρήση άλλων υλικών εκτός από μερικές φορές ξηρό χώμα. Οι κατασκευές από ξερολιθιά απλώνονται στις περισσότερες αγροτικές περιοχές – κυρίως σε απότομα εδάφη – τόσο εντός όσο και εκτός κατοικημένων χώρων, αν και δεν είναι άγνωστες στις αστικές περιοχές. Η σταθερότητα των κατασκευών διασφαλίζεται μέσω της προσεκτικής επιλογής και τοποθέτησης των λίθων και οι ξερολιθιές έχουν διαμορφώσει πολυάριθμα, ποικίλα τοπία, διαμορφώνοντας διάφορους τρόπους κατοικίας, γεωργίας και κτηνοτροφίας“

“Τέτοιες δομές μαρτυρούν τις μεθόδους και τις πρακτικές που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι από την προϊστορία έως σήμερα για να οργανώσουν τον χώρο διαβίωσης και εργασίας τους βελτιστοποιώντας τους τοπικούς φυσικούς και ανθρώπινους πόρους. Διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην πρόληψη των κατολισθήσεων, των πλημμυρών και των χιονοστιβάδων και στην καταπολέμηση της διάβρωσης και της ερημοποίησης της γης, ενισχύοντας τη βιοποικιλότητα και δημιουργώντας κατάλληλες μικροκλιματικές συνθήκες για τη γεωργία. Οι φορείς και οι επαγγελματίες περιλαμβάνουν τις αγροτικές κοινότητες όπου το στοιχείο είναι βαθιά ριζωμένο, καθώς και επαγγελματίες στον κατασκευαστικό κλάδο. Οι κατασκευές ξερολιθιάς φτιάχνονται πάντα σε τέλεια αρμονία με το περιβάλλον και η τεχνική αποτελεί παράδειγμα μιας αρμονικής σχέσης ανθρώπου και φύσης. Η πρακτική μεταδίδεται κυρίως μέσω εφαρμογής στην πράξη προσαρμοσμένης στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε τόπου.

2. Αποφασίζει ότι, από τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο αρχείο, η υποψηφιότητα πληροί τα ακόλουθα κριτήρια για εγγραφή στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας:

R.1:   Το κτίσιμο της ξερολιθιάς είναι μια ζωντανή παράδοση, η οποία αναπτύσσεται για χάρη όλο και περισσότερο της βιώσιμης διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς, της γεωργικής γης, των ανθρώπινων κατοικιών και του περιβάλλοντος τους. Μεταξύ των επαγγελματιών, οι σχετικές γνώσεις και δεξιότητες μεταδίδονται μέσω της κοινής εργασίας ειδικευμένων δασκάλων και μαθητευομένων, εργαστηρίων, επαγγελματικής κατάρτισης, μαθημάτων και πολλών άλλων μέσων. Η πρακτική περιλαμβάνει τη στενή συνεργασία των μελών της κοινότητας, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της συνεργασίας εντός των οικογενειών και των γειτόνων. Ως ευρέως διαδεδομένο, διακριτικό χαρακτηριστικό του πολιτιστικού τοπίου, το στοιχείο παρέχει σε όλους τους επαγγελματίες του μια ισχυρή αίσθηση ταυτότητας

R.2:   Η τέχνη της ξερολιθιάς συνδυάζει μια διαδεδομένη τεχνική με τον σεβασμό των τοπικών συνθηκών και την αποκλειστική χρήση τοπικών οικοδομικών υλικών. Προωθώντας την κοινή φύση της παραδοσιακής τεχνογνωσίας, η πρακτική πηγάζει από την ανάγκη να καθαριστεί η γη για καλλιεργητικούς σκοπούς και να χρησιμοποιηθούν πέτρες για την κατασκευή πολύ λειτουργικών κατασκευών. Αυτές οι πτυχές απεικονίζουν τον θεμελιώδη ρόλο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στη δημιουργία και τη διατήρηση του περιβάλλοντος διαβίωσης. Η ευρεία διάδοση της πρακτικής και το υψηλό επίπεδο προστασίας μνημείων από ξερολιθιά θα συμβάλει σημαντικά στην προβολή της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς γενικότερα. Θα αναπτυχθούν υπάρχουσες συνέργειες μεταξύ κοινοτήτων και συνδεδεμένων οργανισμών, αναδεικνύοντας τους δεσμούς και τις κοινές αξίες των επαγγελματιών.

R.3:   Ενώ οι κρατικές αρχές σε όλα τα κράτη που υποβάλλουν έχουν επικεντρωθεί κυρίως στην προστασία υφιστάμενων μνημείων και χώρων από ξερολιθιά, οι κοινότητες επαγγελματιών και επαγγελματικών οργανώσεων έχουν στρέψει την προσοχή τους στην αποτελεσματική μετάδοση και προώθηση του στοιχείου. Η κρατική προστασία και η διεθνής αναγνώριση ενισχύουν το προφίλ αυτής της πρακτικής και προάγουν το σεβασμό και την επίγνωση της αξίας της. Το προτεινόμενο σχέδιο διασφάλισης εκπονήθηκε χάρη στις κοινές προσπάθειες όλων των ενδιαφερομένων, με τις κοινότητες και τις ενώσεις τους να ξεκινούν και να ηγούνται της διαδικασίας. Ένας από τους κύριους στόχους διασφάλισης είναι η δημιουργία μόνιμων, τυποποιημένων συστημάτων εκπαίδευσης με επαρκή πιστοποίηση. Το σχέδιο επικεντρώνεται στη διεθνή συνεργασία, τη διεπιστημονική έρευνα και την ανταλλαγή καλών πρακτικών διασφάλισης.

R.4:   Το σχέδιο προστασίας και ολόκληρος ο φάκελος υποψηφιοτήτων είναι το αποτέλεσμα εντατικών συζητήσεων μεταξύ των κοινοτήτων και των σχετικών οργανισμών. Στο δέκατο πέμπτο Διεθνές Συνέδριο της International Scientific Society for Interdisciplinary Studies on Dry Stone, που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα το 2016, ελήφθη η απόφαση για την προετοιμασία πολυεθνικής υποψηφιότητας και διαμορφώθηκε η κύρια πλατφόρμα ανταλλαγής απόψεων και απόψεων σχετικά με την παρουσίαση του στοιχείου. Ένα ευρύ φάσμα επιστολών συγκατάθεσης ελήφθη από διαφορετικά τμήματα της κοινότητας των επαγγελματιών και άλλων σχετικών ενδιαφερομένων και κάθε χώρα έχει περιγράψει αυτούς τους εκπροσώπους και εξήγησε τους ρόλους τους.

R.5:   Η τέχνη της τοιχοποιίας από ξερολιθιά και οι σχετικές γνώσεις και τεχνικές είναι εγγεγραμμένες στους εθνικούς, περιφερειακούς ή τοπικούς καταλόγους και στις οκτώ υποψήφιες χώρες, ανάλογα με τη φύση της κρατικής τους διοίκησης και τις περιφερειακές ιδιαιτερότητες. Περιγράφεται ο τρόπος διατήρησης και ενημέρωσης αυτών των καταλόγων και έχει υποβληθεί δεόντως η απαιτούμενη τεκμηρίωση που αποδεικνύει την κατάλληλη απογραφή σύμφωνα με τα άρθρα 11 και 12 της Σύμβασης σε όλες τις χώρες.

3. Εγγράφει την Τέχνη τοιχοποιίας από ξερολιθιά, γνώσεις και τεχνικές στον Αντιπροσωπευτικό κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας.

4. Χαιρετίζει την πρωτοβουλία των Κρατών Μερών να παρουσιάσουν μια ευρέως εφαρμοσμένη τεχνική που σέβεται πλήρως τις τοπικές συνθήκες και αναδεικνύει τις κοινές πολιτιστικές έννοιες και λειτουργίες του στοιχείου σε όλα τα κράτη που υποβάλλουν και επαινεί τα Κράτη Μέρη για την υποβολή ενός υποδειγματικού αρχείου, που έχει προετοιμαστεί με τη μέγιστη προσοχή, που μαρτυρεί το πνεύμα της Σύμβασης όσον αφορά τη διεθνή συνεργασία·

5. Επιπλέον, επαινεί τα Κράτη Μέρη για την αναγνώριση των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων της αναγραφής του στοιχείου και για την πρόταση κατάλληλων μέτρων διασφάλισης για την πρόληψη τέτοιων κινδύνων.

————————————————————————————————————————-

Decision of the Intergovernmental Committee: 13.COM 10.B.10

The Committee

1. Takes note that Croatia, Cyprus, France, Greece, Italy, Slovenia, Spain and Switzerland have nominated Art of dry stone walling, knowledge and techniques (No. 01393) for inscription on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity:

The art of dry stone walling concerns the knowhow related to making stone constructions by stacking stones upon each other, without using any other materials except sometimes dry soil. Dry stone structures are spread across most rural areas – mainly in steep terrains – both inside and outside inhabited spaces, though they are not unknown in urban areas. The stability of the structures is ensured through the careful selection and placement of the stones, and dry-stone structures have shaped numerous, diverse landscapes, forming various modes of dwelling, farming and husbandry. Such structures testify to the methods and practices used by people from prehistory to today to organize their living and working space by optimizing local natural and human resources.

They play a vital role in preventing landslides, floods and avalanches, and in combating erosion and desertification of the land, enhancing biodiversity and creating adequate microclimatic conditions for agriculture. The bearers and practitioners include the rural communities where the element is deeply rooted, as well as professionals in the construction business. Dry stone structures are always made in perfect harmony with the environment and the technique exemplifies a harmonious relationship between human beings and nature. The practice is passed down primarily through practical application adapted to the particular conditions of each place.

2. Decides that, from the information included in the file, the nomination satisfies the following criteria for inscription on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity:

R.1:   Dry stone building is a living tradition, which has become increasingly well-developed for the sake of the sustainable management of cultural heritage, agricultural land, human dwellings and their environment. Among its practitioners, related knowledge and skills are transmitted through the joint work of skilled masters and apprentices, workshops, vocational training, courses, and many other means. The practice involves the close cooperation of community members, reinforcing social cohesion and collaboration within families and neighbours. As a widespread, distinctive feature of the cultural landscape, the element provides all its practitioners with a strong sense of identity.

R.2:   The art of dry stone merges a widespread technique with respect for local conditions and the exclusive use of local building materials. Promoting the shared nature of traditional know-how, the practice stems from the need to clear land for cultivation purposes and to use stones to build highly functional structures. These aspects illustrate the fundamental role of intangible cultural heritage in the creation and maintenance of the living environment. The wide distribution of the practice and high level of dry stone monument protection will significantly contribute to the promotion of intangible cultural heritage in general. Existing synergies between communities and associated organizations will be developed, highlighting the links and shared values of the practitioners.

R.3:   While the state authorities in all the submitting States have focused primarily on the protection of existing dry stone monuments and sites, the communities of practitioners and professional organizations have directed their attention to the effective transmission and promotion of the element. State protection and international recognition raise the profile of this practice and promote respect for and awareness of its value. The proposed safeguarding plan was prepared thanks to the joint efforts of all the stakeholders, with communities and their associations initiating and leading the process. One of the main safeguarding objectives is the establishment of permanent, standardized training systems with adequate certification. The plan is centered on international collaboration, interdisciplinary research and the sharing of good safeguarding practices.

R.4:   The safeguarding plan and entire nomination file are the result of intensive discussions among the communities and relevant organizations. At the fifteenth International Congress of the International Scientific Society for Interdisciplinary Studies on Dry Stone, held in Greece in 2016, the decision to prepare a multinational nomination was taken and the main platform for exchanging views and opinions concerning the presentation of the element was formed. A wide range of consent letters was obtained from different segments of the community of practitioners and other relevant stakeholders, and each country has described these representatives and explained their roles.

R.5:   The art of dry stone walling and related knowledge and techniques is inscribed on the national, regional or local inventories in all eight nominating countries, according to the nature of their state administration and regional differences. The mode of maintaining and updating these inventories is described and the required documentation demonstrating proper inventorying in line with Articles 11 and 12 of the Convention in all countries has been duly submitted.

3. Inscribes Art of dry stone walling, knowledge and techniques on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity;
4. Welcomes the initiative of the States Parties to present a widely practised technique that fully respects local conditions and highlights the common cultural meanings and functions of the element in all submitting States and commends the States Parties for submitting an exemplary file, prepared with the utmost care, which testifies to the spirit of the Convention in terms of international cooperation;
5. Further commends the States Parties for acknowledging the possible negative impacts of the inscription of the element and for proposing appropriate safeguarding measures to prevent such risks.