Υποστήριξη των ευρωπαϊκών νησιών για μετάβασή τους στην καθαρή ενέργεια / EU Memorandum of Split: long-term structure for supporting EU Islands in their transition to clean energy

Memorandum of Split: Μακροχρόνια δομή για υποστήριξη των ευρωπαϊκών νησιών στην μετάβασή τους για καθαρή ενέργεια

Στις 24.06.2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και 14 Κράτη – Μέλη (Κροατία, Κύπρος, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Μάλτα, Πορτογαλία, Ισπανία και Σουηδία), υπέγραψαν Μνημόνιο Συν-αντίληψης (MoU) (το Memorandum of Split) για να διασφαλίσουν το μέλλον της πρωτοβουλίας για την καθαρή ενέργεια στα νησιά της ΕΕ. Το “Μνημόνιο του Σπλιτ” ανακοινώθηκε την ίδια μέρα κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου της Κροατικής Προεδρίας, η οποία συνεργάστηκε με όλα τα συμβαλλόμενα μέρη τους τελευταίους μήνες για την οριστικοποίηση αυτού του εγγράφου. Μια συγκεκριμένη προτεραιότητα της Κροατικής Προεδρίας ήταν η ενίσχυση της καθαρής ενέργειας στα νησιά.

Τα νησιά της ΕΕ, όπου ζουν 15 εκατομμύρια πολίτες, έχουν τη δυνατότητα να γίνουν πρωτοπόρα στα θέματα μετάβασης στην καθαρή ενέργειας υιοθετώντας νέες τεχνολογίες και εφαρμόζοντας καινοτόμες λύσεις.

Τι σημαίνει το Μνημόνιο του Σπλιτ για την πρωτοβουλία για την καθαρή ενέργεια στα νησιά της ΕΕ;

Το Μνημόνιο Συν-αντίληψης διασφαλίζει την δημιουργία μιας μακροπρόθεσμης δομής για την στήριξη των νησιών της ΕΕ στην ενεργειακή μετάβασή τους. Η Επίτροπος Ενέργειας Kadri Simson τόνισε στη δήλωσή της ότι αυτό το μνημόνιο αποτελεί παράδειγμα στενής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου, ο Κροάτης Υπουργός Περιβάλλοντος Tomislav ĆORIĆ περιέγραψε τους στόχους της πρωτοβουλίας που προχωρά, συγκεκριμένα:

• Το Μνημόνιο του Σπλιτ θα δώσει πρώτα την απαραίτητη υποστήριξη στα νησιά για την προετοιμασία των μεταβατικών προγραμμάτων τους, ενώ προωθεί τη συμμετοχή, την δέσμευση και την ενδυνάμωση των πολιτών. Επιπλέον, η δομημένη συνεργασία θα διευκολύνει την δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων στα νησιά.
• Το Μνημόνιο του Σπλιτ αναγνώρισε επίσης τη σημασία της υλοποίησης πιλοτικών έργων με στόχο την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με χρήση συστημάτων αποθήκευσης, καινοτόμων τεχνολογιών, την ανάπτυξη καθαρών και βιώσιμων μεταφορών, την ενοποίηση του τομέα με την ενσωμάτωση του ηλεκτρικού συστήματος σε άλλους τομείς, όπως θέρμανση, ψύξη, νησιωτικά συστήματα νερού και με δυνατότητα απόκρισης στη διαφοροποιημένη ζήτηση στα νησιά
• Δεν πρέπει να ξεχνάμε από πού ξεκίνησαν τα πάντα, και αυτό είναι τα προβλήματα διασύνδεσης. Ως εκ τούτου, το Μνημόνιο του Σπλιτ αναγνώρισε την απαραίτητη υποστήριξη σε νησιά που δεν είναι συνδεδεμένα με το εθνικό δίκτυο στη διαδικασία απανθρακοποίησής τους μέσω της αυξημένης χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική χρήση ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και στις μεταφορές, τη θέρμανση και ψύξη.
• Τέλος, επειδή το να μοιραζόμαστε σημαίνει να νοιαζόμαστε , στο Μνημόνιο του Σπλιτ δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών επειδή η διάδοση των μαθημάτων που παίρνουμε μπορεί να κάνει την Ευρώπη ισχυρότερη σε ένα κόσμο προκλήσεων.

Γιατί το Memorandum of Split?

Το Μνημόνιο του Σπλιτ είναι μια συνέχεια των προσπαθειών πολλών χρόνων από την κοινότητα των ευρωπαϊκών νησιών να προωθήσουν την ενεργειακή μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια στις περιοχές τους.

• Το Μάιο 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μαζί με τα 14 Κράτη Μέλη υπέγραψαν την Πολιτική Διακήρυξη για την Καθαρή Ενέργεια στα Ευρωπαϊκά Νησιά “Political Declaration on Clean Energy For EU Islands” στην διάρκεια της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από τη Μάλτα. Η διακήρυξη (Valletta Declaration) προέκυψε από την ανάγκη τα νησιά και οι νησιωτικές περιοχές να αντιμετωπίσουν μια σειρά από ιδιαίτερες ενεργειακές προκλήσεις και ευκαιρίες εξαιτίας των ειδικών γεωγραφικών και κλιματικών συνθηκών τους. Οι ευκαιρίες που υπάρχουν δίνουν δυνατότητα στις ευρωπαϊκές νησιωτικές κοινότητες να γίνουν ηγέτες στην μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια για την Ευρώπη και πέραν αυτής – γεγονός που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνώρισε ρητά στην ανακοίνωσή της για “Clean Energy for All Europeans“, διαβεβαιώνοντας την δέσμευσή της να διασφαλίσει ότι οι ενεργειακές ανησυχίες των κατοίκων των νησιών βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ενεργειακής μετάβασης και των σχετικών εξελίξεων στις πολιτικές.
• Σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε μια Γραμματεία για να στηρίξει την Πρωτοβουλία για τα Ευρωπαϊκά Νησιά στην Μετάβασή τους σε Καθαρή Ενέργεια.
• Τα τελευταία 2 χρόνια η Γραμματεία για Καθαρή Ενέργεια στα Ευρωπαϊκά Νησιά έχει υποστηρίξει τα νησιά σε ολόκληρη την ΕΕ για την ανάπτυξη Σχεδίων για τη Μετάβαση τους σε Καθαρή Ενέργεια, παρέχοντας in-person και online σεμινάρια απόκτησης ικανοτήτων καθώς και – ανάλογα με τα πρότζεκτ – ειδική υποστήριξη στις νησιωτικές κοινωνίες για να οικοδομήσουν το σχέδιο τους από το τοπικό στο πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Το Memorandum of Split ανταποκρίνεται στην συνέχεια της δουλειάς που έχει γίνει από όλα τα μέλη των νησιωτικών κοινοτήτων όλα αυτά τα χρόνια, κάτι που ενσωματώνεται και στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (EU Green Deal).

—————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————

EU Memorandum of Split: long-term structure for supporting EU Islands in their transition to clean energy

On 24.06.2020 the European Commission together with 14 Member States (Croatia, Cyprus, Denmark, Estonia, Finland, France, Germany, Greece, Ireland, Italy, Malta, Portugal, Spain, and Sweden), signed a Memorandum of Understanding (MoU) (the Memorandum of Split) to ensure the future of the Clean Energy for EU Islands Initiative.  The Memorandum of Split was announced the same day during a press conference of the Croatian Presidency, who has worked with all signing parties over the last months to finalise this document. A specific priority of the Croatian Presidency was reinforcing the support to clean energy islands.

EU islands, where 15 million citizens live, have the potential to be frontrunners in the clean energy transition by adopting new technologies and implementing innovative solutions.

What does this mean for the Clean Energy for EU Islands Initiative?

The MoU ensures the establishment of a long-term structure for supporting EU islands in their energy transition. Energy Commissioner Kadri Simson highlighted in her statement that this Memorandum is an example of great cooperation among EU Member States. During the press conference, Croatian Minister of Environment Tomislav ĆORIĆ outlined the objectives of the initiative moving forward, namely

• The Memorandum of Split will firstly give the needed support to islands in preparation of their transition agendas while promoting the participation, the engagement and empowerment of citizens. In addition, the structured cooperation will facilitate the creation of energy communities on islands.
• The Memorandum of Split has also recognized the importance of the implementation of pilot projects aimed at increasing the use of renewables using storage systems, innovative technologies, developing clean and sustainable transport, sector integration by integrating the electricity system with other sectors such as heating, cooling, island water systems and with the scalable demand response on the islands.
• We should not forget where everything started from, and that is the connection problems. Therefore, the Memorandum of Split recognized the necessary support to islands not connected to the national grid in their decarbonisation process through the increased use of renewables in final use of electricity and of transport, heating and cooling.
• In the end, since sharing means caring, the special emphasize in the Memorandum of Split was given to the promotion and exchange of best practices because dissemination of lessons learned can only make a Europe stronger in a world of challenges.

Why the Memorandum of Split?

The Memorandum of Split is a continuation of many years of efforts by the EU islands community to advance the energy transition in their territories.

• In May 2017 the European Commission, together with 14 Member States, had signed the “Political Declaration on Clean Energy For EU Islands” under the Maltese Presidency. This declaration (Valletta Declaration) was born out of the recognition that islands and island regions face a particular set of energy challenges and opportunities due to their specific geographic and climatic conditions. The opportunities have the potential to make Europe’s island communities innovation leaders in the clean energy transition for Europe and beyond – a fact the European Commission explicitly recognised in its Communication on “Clean Energy for All Europeans“, reassuring its commitment to ensure that the energy concerns of island inhabitants are at the forefront of the energy transition and related policy developments.
• In cooperation with the European Parliament, the Commission in 2018 set up a Secretariat to deliver the objectives of the Clean Energy for EU Islands Initiative.
• Over the last two years, the Clean Energy for EU Islands Secretariat has been supporting islands all across the EU in developing Clean Energy Transition Agendas, providing in-person and online capacity-building trainings as well as project-specific support to island communities, and supporting community building at from the local to the pan-European level.

The Memorandum of Split hence represents a continuation of the work done jointly by all members of the EU islands communities over the last years, which is now also enshrined in the EU Green Deal.