Ηλεκτρικό δίκτυο και ενεργειακές κοινότητες σε Γερμανία και Γαλλία
Ακαδημαϊκές γνώσεις σχετικά με τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες για την πρόσβαση των ενεργειακών κοινοτήτων στο δίκτυο.
Γνωρίζουμε τις τεράστιες δυνατότητες που έχει η κοινότητα για την επίτευξη μιας δίκαιης μετάβασης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μοιραζόμαστε τακτικά καλά παραδείγματα και ενθαρρύνουμε τους δήμους και άλλους τοπικούς φορείς να στηρίξουν την ενέργεια των πολιτών ή να δημιουργήσουν τη δική τους κοινότητα . Ας είμαστε όμως και ρεαλιστές: οι ενεργειακές κοινότητες αντιμετωπίζουν ακόμη πολλά εμπόδια και η πρόσβαση στο δίκτυο είναι ένα από αυτά. Οι υψηλές τιμές σύνδεσης, οι πολύπλοκες διαδικασίες ή οι μπερδεμένες τεχνικές απαιτήσεις μπορεί να είναι τρομακτικές για τους μη επαγγελματίες παίκτες και να εμποδίσουν ή να μειώσουν τα κοινοτικά έργα. Η ασκούμενη, Andrea Wainer, ολοκλήρωσε πρόσφατα τη διατριβή της ως μέρος του μεταπτυχιακού προγράμματος Περιβάλλοντος και Πόρων του Πανεπιστημίου VU στο Άμστερνταμ . Σε αυτό το άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Energy Cities παrουσιάζονται μερικές από τις ιδέες της για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που έχουν οι ενεργειακές κοινότητες για πρόσβαση στο (ηλεκτρικό) δίκτυο στη Γαλλία και τη Γερμανία.
- Μια αντίθεση συγκρότηση: δύο χώρες, δύο τρόποι διαχείρισης του δικτύου
Η Γαλλία και η Γερμανία είναι δύο χώρες με αντίθετα μοντέλα διακυβέρνησης του δικτύου διανομής. Στη Γαλλία, μία εθνική εταιρεία διαχειρίζεται το 95% των δικτύων διανομής της χώρας ενώ στη Γερμανία, περίπου 900 εταιρείες λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο. Ας ορίσουμε μερικά από τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε συστήματος:
Τις περισσότερες φορές, οι κοινοτικές ενεργειακές πρωτοβουλίες συνδέονται με δίκτυα διανομής, τα οποία διαχειρίζονται τοπικά οι Διαχειριστές Συστήματος Διανομής ( DSOs). Σύμφωνα με την έρευνα του Wainer, δεν είναι σπάνιο οι κάτοχοι έργου να αναφέρουν μια δύσκολη σχέση με τον DSO.
Η μελέτη δίνει έμφαση στην ενεργοποίηση της ισχύος των εθνικών κανονισμών, όπως η προτεραιότητα σύνδεσης των σταθμών ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο δίκτυο. Τέτοια ρύθμιση υπάρχει ήδη στη Γερμανία, αλλά όχι ακόμη στη Γαλλία. Και στις δύο χώρες οι ίδιοι κανόνες σύνδεσης ισχύουν για όλους τους σταθμούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας χωρίς ιδιαίτερη υποστήριξη για παραγωγούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με κοινωνική ατζέντα.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η τιμή σύνδεσης . Ενώ οι κάτοχοι γαλλικών έργων πρέπει να αναλάβουν το κόστος του δικτύου. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η τιμή σύνδεσης . Ενώ οι Γάλλοι κάτοχοι έργων πρέπει να αναλάβουν το κόστος της βελτιστοποίησης του δικτύου που απαιτείται για τη σύνδεση νέων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, στη Γερμανία το κόστος αυτό πληρώνεται ως επί το πλείστον από τους DSOs – και τελικά μεταβιβάζονται στους καταναλωτές μέσω λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας. Ορισμένοι Γάλλοι παίκτες θεωρούν ότι η γερμανική λύση είναι πηγή ανισοτήτων, καθώς όσοι δεν συμμετέχουν σε κοινοτικά ενεργειακά έργα πρέπει ακόμη να πληρώσουν για τη βελτίωση του δικτύου.
Οι κανόνες σύνδεσης και οι τιμές καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο: Τι μπορούν να κάνουν οι δήμοι;
Η διανομή ενέργειας είναι μια ρυθμιζόμενη δραστηριότητα, δηλαδή η προτεραιότητα πρόσβασης στο δίκτυο, οι κανόνες σύνδεσης και οι τιμές καθορίζονται και επιβάλλονται σε εθνικό επίπεδο από τις ρυθμιστικές αρχές. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι διοικήσεις των πόλεων δεν μπορούν να βοηθήσουν τις κοινοτικές ενεργειακές οργανώσεις να τροφοδοτήσουν με την ηλεκτρική τους ενέργεια το δίκτυο. Αυτό είναι ακόμη πιο εύκολο όταν οι πόλεις κατέχουν και διαχειρίζονται το δικό τους δίκτυο διανομής ή όταν μια δημοτική εταιρεία λειτουργεί το σύστημα διανομής. Στη Γερμανία αυτό είναι εφικτό: οι δημοτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας («Stadtwerke») έχουν μακρά ιστορία διαχείρισης τοπικών πόρων (700 από τους 900 Γερμανούς DSO είναι Stadtwerke) και η χώρα έχει δει μια δυναμική κίνησης επαναδημοτικοποίησης τα τελευταία χρόνια. Αυτό δεν συμβαίνει στην άλλη πλευρά του Ρήνου: αν και οι γαλλικές πόλεις είναι οι επίσημοι ιδιοκτήτες των τοπικών δικτύων, η παραχώρηση του 95% του δικτύου διανομής εκχωρείται από το νόμο σε έναν μοναδικό DSO.
Κάποιοι μπορεί να υποστηρίξουν ότι πάρα πολλοί μικροί διανομείς που λειτουργούν ταυτόχρονα ενδέχεται να στερούνται τεχνικής ικανότητας ή δυνατότητας ανάπτυξης εθνικών στρατηγικών, όπως η διάθεση έξυπνων μετρητών, οι οποίοι μπορούν να αποτρέψουν δαπανηρές επεκτάσεις του δικτύου επιτρέποντας λύσεις διαχείρισης από την πλευρά της ζήτησης.
Ωστόσο, ακόμη και όταν οι δήμοι δεν δικαιούνται να διαχειρίζονται το δίκτυο διανομής τους, μπορούν να υποστηρίξουν με επιτυχία ενεργειακές κοινότητες ( δείτε τον οδηγό !) Με τη διαδικασία σύνδεσης: Στη Γαλλία, αρκετές πόλεις και ενώσεις ενεργειακών κοινοτήτων έχουν εφαρμόσει συμφωνίες συνεργασίας με τον εθνικό DSO. Αυτές οι συμφωνίες επιτρέπουν διάλογο μεταξύ DSOs, δήμων και ενεργειακών κοινοτήτων σχετικά με θέματα σύνδεσης. Όλοι οι συνεντευξιαζόμενοι της μελέτης συμφωνούν ότι αυτός ο τύπος συνεργασίας αποδείχθηκε πολύ χρήσιμος.
Επιπλέον, σε πολλές χώρες της ΕΕ, οι νέοι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής συνδέονται σύμφωνα με την αρχή της «πρώτης έλευσης, πρώτης εξυπηρέτησης», με αποτέλεσμα τις τυχαίες και πιθανώς αθέμιτες τιμές σύνδεσης. Αυτό θα μπορούσε, τουλάχιστον εν μέρει, να λυθεί εάν καθιερωθούν σχέδια σχεδιασμού για την πρόβλεψη και την αμοιβαίωση του κόστους βελτιστοποίησης δικτύου μεταξύ των κατόχων έργων. Η οδηγία της ΕΕ για τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (2019) ορίζει ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν σχέδια ανάπτυξης δικτύων διανομής. Κατά συνέπεια, η Γαλλία εισήγαγε μια διετή υποχρέωση σχεδιασμού για τους DSOs, η οποία δεν έχει ακόμη μεταφερθεί στην εφαρμογή διατάξεων.
Πόλεις που συνδέουν τις τελείες για βελτιστοποιημένη και δίκαιη πρόσβαση
Ο Andrea Wainer προτείνει ότι οι πόλεις θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ρόλο «κόμβου» στο σχεδιασμό βελτιστοποίησης δικτύου με τη δημιουργία «τοπικών φορέων σχεδιασμού». Ο ρόλος τους θα ήταν να εμπλέξουν τους πολίτες και τον τοπικό τους ΥΠΔ στον εντοπισμό κατάλληλων τοποθεσιών για νέους σταθμούς παραγωγής ενέργειας και ποιες βελτιστοποιήσεις δικτύου απαιτούνται για τη σύνδεσή τους. Ένα σημαντικό εμπόδιο σε αυτήν την πρόταση είναι ότι οι ΥΠΔ έχουν υποχρέωση μη διάκρισης και δεσμεύονται από «επιχειρηματικό απόρρητο», που τους εμποδίζει να αποκαλύψουν δυνητικά ανταγωνιστικά έργα. Ομοίως, οι συμβουλευτικές δραστηριότητες θα μπορούσαν να θεωρηθούν από τις ρυθμιστικές αρχές ως παραβίαση της υποχρέωσης διαχωρισμού . Πράγματι, μία από τις αρχές της ενεργειακής αγοράς της ΕΕ είναι ο διαχωρισμός της διανομής ηλεκτρικής ενέργειας από τις ανταγωνιστικές δραστηριότητες. Αυτή η υποχρέωση στοχεύει να διασφαλίσει την πρόσβαση χωρίς διακρίσεις στο δίκτυο. Και ως ελεγχόμενες εταιρείες, οι DSOs δεν επιτρέπεται να εκτελούν ανταγωνιστικές δραστηριότητες, όπως η παραγωγή ενέργειας ή η συγκέντρωση.
Τέλος, προτείνεται επίσης ότι οι πόλεις θα μπορούσαν να εξετάσουν προσεκτικά τον αντίκτυπο των μηχανισμών χρηματοδότησης δικτύου στο κόστος σύνδεσης, ενώ θα παρακολουθούν τη μεταφορά των οδηγιών της ΕΕ στο πλαίσιο του πακέτου Fit for 55 στη χώρα τους. Οι δήμοι βρίσκονται σε στενή επαφή με ενεργειακές κοινότητες και γνωρίζουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πολίτες με τους λογαριασμούς ενέργειας. Χρησιμοποιώντας αυτήν την εμπειρία, θα μπορούσαν να συντάξουν συστάσεις για τη χρηματοδότηση του κόστους σύνδεσης. Οι εναλλακτικές λύσεις χρηματοδότησης θα περιλάμβαναν έσοδα άλλα από τις εισφορές πολιτών και θα επέτρεπαν στις ενεργειακές κοινότητες να συνδεθούν χωρίς να επιβαρύνουν επιπλέον αυτούς που δεν μπορούν να συμμετάσχουν σε αυτές.
Ένα πράγμα είναι σαφές: Τα ζητήματα σύνδεσης εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό και είναι συνυφασμένα με τις ευρύτερες εθνικές στρατηγικές και κανονισμούς για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Εξαρτώνται από οικονομικά κίνητρα, από τον τρόπο χρηματοδότησης του δικτύου σε κάθε χώρα και, τέλος, από τους ευρωπαϊκούς κανόνες της κοινής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Όλο και περισσότεροι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναγνωρίζουν τη δυνατότητα των ενεργειακών κοινοτήτων να συμβάλουν στην ενεργειακή μετάβαση και να παρέχουν κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. Οι κανόνες πρόσβασης στο δίκτυο και οι μηχανισμοί χρηματοδότησης πρέπει να περιλαμβάνουν αυτούς τους νέους παράγοντες με τον πιο δίκαιο δυνατό τρόπο και η τελευταία πρόοδος που επιτεύχθηκε από τη νομοθεσία της ΕΕ σε αυτό το θέμα οδηγεί στη σωστή κατεύθυνση.
—————————————————————————————————————————————————————————————————————–
Getting a grip on the grid: Energy communities in Germany and France
Academic insights on the challenges and opportunities for energy communities to access the grid
We know the immense potential that community energy has for delivering a just transition. That is why we regularly share good examples and encourage municipalities and other local actors to support citizen energy or to set up their own community. But let’s be realistic, too: energy communities still face many barriers and access to the grid is one of them. High connection prices, complex procedures or baffling technical requirements can be daunting for non-professional players and hinder or downscale community projects. Our intern, Andrea Wainer, recently finished her thesis as part of the Environment and Resource management master’s programme of the VU University in Amsterdam. In this article we share some of her insights on the challenges and opportunities that energy communities have in accessing the grid in France and Germany.
A contrasting set-up: two countries, two ways of managing the grid
France and Germany are two countries with contrasting governance models of the distribution network. In France, one national company manages 95% of the country’s distribution grids while in Germany, about 900 companies operate locally. Let’s set ou some of the advantages and drawbacks of each system:
Most often, community energy initiatives are connected to distribution grids, which are managed locally by Distribution System Operators (DSOs). According to Wainer’s survey, it is not rare that project holders report a difficult relationship with the DSO.
The study emphasizes the enabling power of national regulations such as the priority for renewable energy power plants to be connected to the grid. Such regulation already exists in Germany, but not yet in France. In both countries the same connection rules apply to all renewable power plants with no particular support for renewable producers with a social agenda.
Another important factor is the connection price. While French project holders must bear the costs of the grid oAnother important factor is the connection price. While French project holders must bear the costs of the grid optimization needed to connect new power plants, in Germany these costs are mostly paid by the DSOs – and eventually passed on to the consumers via electricity bills. A number of French players consider the German solution to be a source of inequalities as those not participating in community energy projects still have to pay for grid improvements.
Connection rules and prices are set nationally: What can municipalities do?
Energy distribution is a regulated activity, i.e. priority to access the grid, connection rules and prices are set and enforced at the national level by the regulatory authorities. This does not mean city administrations cannot help community energy organisations feed their electricity into the grid. This is even easier when cities own and manage their own distribution network or when a municipal company operates the distribution system. In Germany this is possible: municipal utilities (“Stadtwerke”) have a long history of local resource management (700 out of the 900 German DSOs are Stadtwerke) and the country has seen a remunicipalisation movement gain momentum in the past few years. That is not the case on the other side of the Rhine: although French cities are the official owners of the local grids, the concession of 95% of the distribution network is by law assigned to a sole DSO.
Some may argue that too many small distributors operating simultaneously may lack technical capacity or the ability to deploy national strategies, such as the rollout of smart meters, which can prevent costly expansions of the grid by enabling demand-side management solutions.
However, even when municipalities are not entitled to manage their distribution network, they can successfully support energy communities (see our guide!) with the connection process: In France, several cities and associations of energy communities have implemented cooperation agreements with the national DSO. These agreements allow for dialogue between DSOs, municipalities and energy communities about connection issues. All the interviewees of the study agree that this type of cooperation has proved to be very useful.
Moreover, in many EU countries, new power plants are connected according to the “first come, first served” principle, resulting in random and possibly unfair connection prices. This could be, at least partly, solved if planning schemes were established to forecast and mutualize grid optimization costs among project holders. The EU Directive on common rules for the internal electricity market (2019) stipulates that Member States should introduce distribution network development plans. Consequently, France has introduced a biennial planning obligation for DSOs, not yet transposed in implementing decrees.
Cities connecting the dots for optimised and fair access
Andrea Wainer suggests that cities could play a “hub” role in grid optimization planning by setting up ‘local planning bodies’. Their role would be to involve citizens and their local DSO in identifying suitable locations for new power plants, and what grid optimizations are required to connect them. One major obstacle to this proposal is that DSOs have a non-discrimination obligation and are bound by “business secrecy”, which prevent them from revealing potentially competing projects. Similarly, counselling activities could be seen by the regulatory authorities as a violation of the unbundling obligation. Indeed, one of the principles of the EU energy market is to separate electricity distribution from competitive activities. This obligation aims to ensure non-discriminatory access to the grid. And as regulated companies, DSOs are not allowed to perform competitive activities such as energy production or aggregation.
Finally, it is also suggested that cities could look closer at the impact of grid financing mechanisms on connection costs while monitoring transposition of EU directives under the Fit for 55 package in their country. Municipalities are in close contact with energy communities and know the difficulties citizens face with their energy bills. Using this experience, they could draft recommendations for financing the connection costs. Financing alternatives would include revenues other than citizens’ contributions and they would allow energy communities to connect without placing an extra burden on those who cannot participate in them.
One thing is clear: Connection issues are highly dependent on and intertwined with the broader national strategies and regulations for renewable energy. They are conditioned by financial incentives, by the way the grid is financed in each country, and finally, by the European rules of the common electricity market. More and more policy-makers recognize the potential of energy communities to contribute to the energy transition and to provide social and economic benefits. Grid access rules and financing mechanisms should include these new players in the fairest way possible and the latest progress brought about by EU legislation on this subject points to the right direction.
Published here by Energy Cities
AUTHOR Miriam Eisermann
Photo by Alexander Popov on Unsplash
Αφήστε μια απάντηση