Το πρόγραμμα GRAPE και ένα Πράσινο Κοινωνικό Σχέδιο Δράσης για τη Σίφνο
Τα νησιά μας αλλάζουν ραγδαία. Ειδικά μετά την πανδημία, οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές σε όλα τα νησιά. Μόλις πριν από μερικές δεκαετίες, πολλοί σκεφτόντουσαν και συζητούσαν για τις αλλαγές που θα μπορούσαν να γίνουν στο μέλλον. Σήμερα, οι αλλαγές είναι ραγδαίες, συμβαίνουν και συχνά οι κάτοικοι αδυνατούν να τις διαμορφώσουν. Υπάρχουν πολλοί εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν: το μοντέλο του τουρισμού, οι αγορές, η οικονομία, η κλιματική και οικολογική κρίση, οι αλλαγές στην κυβέρνηση ή στις συμπεριφορές. Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ότι αυτά που συμβαίνουν γύρω τους, δίπλα τους, στο μικρό νησί τους ξεπερνούν, τις παρατηρούν αλλά αισθάνονται ανίκανοι να διαμορφώσουν τις αλλαγές και τις εξελίξεις.
Περισσότερο από ποτέ, είναι απαραίτητο οι κάτοικοι και όσοι αγαπούν τα νησιά να συμμετέχουν ενεργά και δυναμικά, προκειμένου να διαμορφώσουν συνειδητά ένα βιώσιμο μέλλον.
Το πρώτο σημαντικό είναι να κατανοήσουμε ότι οι αλλαγές δεν οδηγούν αυτόματα σε μονόδρομο.
Υπάρχουν εναλλακτικές προτάσεις, αν και εξωτερικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο, η τοπική κοινωνία έχει πολλές δυνατότητες να χρησιμοποιήσει εργαλεία και καλές πρακτικές για να κατευθύνει τις αλλαγές εκεί που θέλει.
Υπάρχουν, βέβαια, κάποιες προϋποθέσεις:
- Ουσιαστικός διάλογος για την επιλογή του μέλλοντος που επιδιώκει η τοπική κοινότητα. Ο διάλογος αυτός δεν περιορίζεται σε μια ημερίδα ή ακόμη και σε κάποιες εκδηλώσεις ή αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου ή άλλων φορέων. Απαιτεί μια μεθοδολογία συμμετοχικού σχεδιασμού και διαφορετικά εργαλεία διαλόγου, αξιοποιώντας για παράδειγμα συζητήσεις πρόσωπο με πρόσωπο, εργαστήρια διαλόγου, ασκήσεις συμμετοχικού σχεδιασμού, εργαστήρια, ηλεκτρονικές διαβουλεύσεις.
- Να ξεπεράσουμε την αντίληψη ότι το μέλλον μας εξαρτάται μόνο από άλλους, π.χ. την κεντρική κυβέρνηση, την αγορά, την οικονομία. Ήδη ορισμένοι πολίτες αισθάνονται ανίσχυροι να επηρεάσουν τις εξελίξεις και στην πραγματικότητα απογοητεύονται και παραιτούνται ή αναθέτουν την “εκπροσώπησή” τους σε τρίτους. Ίσως για πρώτη φορά αυτό το συναίσθημα είναι τόσο έντονο, που το βλέπουμε σε συζητήσεις και εκδηλώσεις να εκφράζεται ξεκάθαρα, με απόγνωση. Ωστόσο, η ελπίδα βρίσκεται στους πολλούς ανθρώπους, κατοίκους, φίλους ή “εραστές” των νησιών που ενδιαφέρονται, συζητούν, συμμετέχουν, είναι ενεργοί στη συνδιαμόρφωση του μέλλοντος του μέλλοντός τους..
- Μεταφορά καλών πρακτικών, συνεργασίες, δικτύωση με πανεπιστήμια, κοινωνικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις, νησιωτικά δίκτυα, συμμετοχή σε προγράμματα, εκδηλώσεις και δραστηριότητες που δίνουν πολύτιμη εμπειρία, γνώσεις, ιδέες, δυνατότητες και εργαλεία.
- Αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου, των γνώσεων και των ικανοτήτων που υπάρχουν όχι μόνο μεταξύ των μόνιμων κατοίκων ή των ανθρώπων που ζουν εκτός του νησιού αλλά και μεταξύ φίλων, νέων κατοίκων με διαφορετική καταγωγή που έχουν αγαπήσει το νησί ή περιστασιακών επισκεπτών που αισθάνονται λάτρεις του νησιού, θέλουν να παραμείνει με τον φυσικό και πολιτιστικό του πλούτο ανέπαφο.
Άνεμος Ανανέωσης / Άνεμος Ανανέωσης – μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση για την προώθηση της κοινωνικής και πράσινης οικονομίας, της καινοτομίας, του βιώσιμου τουρισμού, της ενδυνάμωσης και της κοινωνικής ένταξης, του (δια)πολιτιστικού διαλόγου, της περιβαλλοντικής και κλιματικής δράσης επιδιώκει να συμβάλει στο διάλογο για ένα βιώσιμο μέλλον των νησιών,
Ο διάλογος αυτός είναι σήμερα πιο επίκαιρος από ποτέ και οι σχετικές συζητήσεις έχουν αποκτήσει μεγαλύτερη μαζικότητα σε κάποια νησιά, ενώ χάρη και στο ενδιαφέρον ορισμένων ερευνητών δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης λαμβάνουν πλέον χώρα σε κεντρικό και όχι μόνο τοπικό επίπεδο. Με το πρόγραμμα GRAPE – COSME, αξιοποιήθηκε η εμπειρία άλλων μικρών περιφερειών και με το πρόγραμμα SMILO MED – μεθοδολογικά εργαλεία χρησιμοποιούνται τόσο για τον συμμετοχικό σχεδιασμό όσο και για τη μεταφορά καλών πρακτικών από άλλα νησιά. Ο Άνεμος Ανανέωσης συμβάλει στον σχετικό διάλογο για τη βιωσιμότητα των νησιών καταθέτοντας προτάσεις και ‘ένα Πράσινο Κοινωνικό σχέδιο δράσης για τη Σίφνο στο οποίο έχουν συμπεριληφθεί τα αποτελέσματα διαλόγου σε τοπικό επίπεδο και το οποίο μπορεί να εμπλουτιστεί και να αξιοποιηθεί κατάλληλα από την τοπική κοινωνία και το δημοτικό συμβούλιο για τη διαμόρφωση ενός τελικού Σχεδίου Δράσης για την Πράσινη Κοινωνική Βιωσιμότητα της Σίφνου 2030.
Το σχέδιο δράσης διερευνά και το ρόλο της κοινωνικής οικονομίας στην πράσινη μετάβαση των μικρών περιοχών και των νησιών. Ο Άνεμος της Ανανέωσης, ο Δήμος Σίφνου και μια ομάδα μικρών περιοχών και ευρωπαϊκών δικτύων κοινωνικής οικονομίας συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα “GRAPE: Local Social Green Action Plans for small and peripheral places” με στόχο τη μεταφορά τεχνογνωσίας και την υποστήριξη της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας στη Σίφνο και σε άλλες περιοχές σε θέματα βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών και πολιτιστικών πόρων.
Περιλαμβάνει 4 μικρούς ευρωπαϊκούς δήμους από αγροτικές, ορεινές και νησιωτικές περιοχές: Malegno (Ιταλία), Mirabella Imbaccari (Ιταλία), Bonares (Ισπανία), Σίφνος (Ελλάδα). Κάθε δήμος υποστηρίζεται από έναν τοπικό φορέα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας (ΚΑΛΟ): Sol.Co Camunia (Malegno), Fondazione di Comunità di Messina (Mirabella Imbaccari), COOPINTE (Bonares), Wind of Renewal / Anemos Ananeosis (Σίφνος). Αυτές οι τοπικές συμπράξεις υποστηρίζονται περαιτέρω από ένα ευρωπαϊκό δίκτυο, το REVES – Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πόλεων και Περιφερειών για την Κοινωνική Οικονομία και το FAECTA, το δίκτυο συνεταιρισμών της Ανδαλουσίας. Επικεφαλής αυτής της κοινοπραξίας είναι το Κοινοτικό Ίδρυμα της Μεσσήνης / Fondazione di Comunità di Messina (Σικελία, Ιταλία).
Το πρόγραμμα GRAPE είναι συμπληρωματικό ενός άλλου προγράμματος, του SMILO. MED που επικεντρώνεται στην “Αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων της Σίφνου”: Ο Άνεμος Ανανέωσης / Wind of Renewal και το διεθνές δίκτυο μικρών νησιών SMILO σε συνεργασία με το Δήμο Σίφνου συμμετέχουν σε αυτό. Στο πλαίσιο αυτό, έχει ξεκινήσει ένας διάλογος για την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων του νησιού καθώς και ένα πρόγραμμα ευαισθητοποίησης, εκπαίδευσης και αποκατάστασης του εκτεταμένου δικτύου ξερολιθιών (πεζούλες) στη Σίφνο. Η δραστηριότητα αναπτύσσεται παράλληλα με παρόμοιες δράσεις σε τρία άλλα μικρά νησιά της Μεσογείου, με σκοπό την ανταλλαγή εμπειριών και καλών πρακτικών, στο πλαίσιο του διετούς προγράμματος SMILO-MED. Ορισμένες καλές πρακτικές του SMILO, όπως η Επιτροπή Αειφόρου Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Σίφνου και η μεθοδολογία για την απόκτηση του σήματος αειφορίας SMILO, έχουν συμβάλει, μαζί με άλλες εμπειρίες των στελεχών του Ανέμου Ανανέωσης, στον συμμετοχικό σχεδιασμό, στην ανάπτυξη διαλόγου μέσω δομημένων εργαστηρίων για μια σειρά θεμάτων.
———————————————————————————————————————————————————————————————————————————-
The GRAPE project and a Green Social Action Plan for Sifnos island
Our islands are changing rapidly. Especially since the pandemic, developments have been staggering. Just a few decades ago, many were thinking and discussing the changes that could be made in the future. Today, changes are rapid, they happen and often residents are unable to shape them. There are many exogenous factors that influence: the model of tourism, markets, the economy, the climate and ecological crisis, government or behavior changes. Many people feel that what happens around them, next to them, on the small island surpasses them, they observe them but feel unable to shape changes and developments.
More than ever, it is necessary for residents and those who love small islands to participate actively and dynamically in order to consciously shape a sustainable future. The first important thing is to understand that changes do not automatically lead to a one-way development. There are alternative proposals that although external factors play an important role, the local community has many possibilities to use tools and good practices to direct changes to where they want. There are, of course, some conditions:
- Meaningful dialogue to choose the future sought by the local community. This dialogue is not limited to a workshop or even to some events or decisions of the Municipal Council or other bodies. It requires a participatory planning methodology and different dialogue tools, utilizing for example face-to-face discussions, dialogue workshops, participatory planning exercises, workshops, online consultation.
- Overcoming the perception that our future depends only on others, eg central government, market, economy. Already some citizens feel powerless to influence developments and in fact become frustrated and resign or outsource their own “representation”. Perhaps for the first time this feeling is so intense, we see it in debates and events expressed clearly, with despair. However, hope lies in the many people, residents, friends or “lovers” of an island who are interested, discuss, participate, are active in co-shaping the future of it. .
- Transfer of good practices, collaborations, networking with universities, social and environmental organizations, island networks, participation in programs, events and activities that give valuable experience, knowledge, ideas, possibilities and tools.
- Utilization of human capital, knowledge and capabilities that exist not only among permanent residents and people living outside the island but also among friends, new residents with different origins who have loved the island or occasional visitors who feel lovers of the island, want to remain with its natural and cultural wealth intact.
This dialogue is more needed today than ever and the relevant discussions have gained a greater mass in some greek islands, while thanks also to the interest of some investigative journalists and the media they are now taking place at a central, not just local, level. Within the GRAPE – COSME program, a Green Social action plan is being formulated for Sifnos island, drawing on the experience of other small regions. Within the SMILO MED program, methodological tools are used both for participatory planning and for the transfer of good practices from other islands. Anemos Ananeosis / Wind of Renewal seeks to contribute to the relevant dialogue by submitting proposals. The Action Plan, is based on results of dialogue so far at local level and on exchange of experiences between the partners of the GRAPE project and SMILO network. The draft can be enriched and utilized appropriately by the local community and the municipal council to formulate a final Action Plan for the Green Social Sustainability of Sifnos 2030.
Wind of Renewal, the Municipality of Sifnos and a group of small areas and European social economy networks participate in the European project “GRAPE: Local Social Green Action Plans for small and peripheral places” with the aim of transferring know-how and support for the development of social economy in Sifnos and other areas on issues of sustainable management of natural and cultural resources.
It includes 4 small European municipalities from rural, mountainous and island areas: Malegno (Italy), Mirabella Imbaccari (Italy), Bonares (Spain), Sifnos (Greece). Each municipality is supported by a local social and solidarity economy (SSE) actor: Sol.Co Camunia (Malegno), Fondazione di Comunità di Messina (Mirabella Imbaccari), COOPINTE (Bonares), Wind of Renewal / Anemos Ananeosis (Sifnos). These local partnerships are further supported by a European network, REVES – European Network of Cities and Regions for the Social Economy and FAECTA, the Andalusian network of cooperatives. This consortium is led by the Community Foundation of Messina / Fondazione di Comunità di Messina (Sicily, Italy).The GRAPE programme is complementary to another programme, SMILO. MED focusing on “Sustainable Management of Natural Resources of Sifnos”: Wind of Renewal and the international network of small islands SMILO in collaboration with the Municipality of Sifnos
The COSME-GRAPE project was evaluated, selected for support and co-funded by the European Commission under the Single Market Programme (SMP-COSME)
Αφήστε μια απάντηση