Κρίσιμη παράμετρος για ενεργειακή μετάβαση η συμμετοχή των πολιτών στις επενδύσεις
της Molly Walsh
Οι κυβερνήσεις παραβλέπουν ένα βασικό κομμάτι του παζλ για το κλίμα: την κοινοτική ενέργεια
Σε όλη αυτή την πανδημία, η κλιματική κρίση παρέμεινε εξαιρετικά υψηλή στην ατζέντα της ΕΕ. Ωστόσο, η αποτυχία προσέλκυσης των πολιτών σε τοπικά ενεργειακά έργα κινδυνεύει να επιβραδύνει τη μετάβαση σε ένα μέλλον χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε μια εποχή που οι ηγέτες πρέπει να το επιταχύνουν.
Η πολιτική συζήτηση στην ΕΕ είναι και πάλι αφιερωμένη στη δράση για το κλίμα, και οι Ευρωπαίοι αρχηγοί κυβερνήσεων συγκεντρώνονται για να συζητήσουν την πολιτική της ΕΕ για το κλίμα το 2030.
Ωστόσο, η ρητορική των Ευρωπαίων ηγετών είναι πολύ πιο μπροστά από τις ενέργειες που σχεδιάζουν και υλοποιούν στην πράξη.
Οι πολιτικές της Ευρώπης για το κλίμα πρέπει να είναι σύμφωνες με τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα για τη συγκράτηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε +1,5 βαθμό Κελσίου, σε συμφωνία με ένα δίκαιο επιμερισμό της παγκόσμιας δράσης και φυσικά με την επιστήμη.
Ωστόσο, παρά τις αυξημένες δεσμεύσεις της ΕΕ και άλλων, οι εκτιμήσεις εξακολουθούν να προβλέπουν ότι οι τρέχουσες πολιτικές αφήνουν τον κόσμο σε καταστροφική πορεία προς αύξηση 2,9 βαθμών Κελσίου αυτόν τον αιώνα. Καθώς σιγά-σιγά οι (περισσότεροι) Ευρωπαίοι ηγέτες συνειδητοποιούν του πόσο βαθύτερες και γρηγορότερες πρέπει να είναι ακόμη οι περικοπές εκπομπών μας, το μυαλό τους στρέφεται στο ερώτημα πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό.
Οποιαδήποτε πιθανότητα παραμονής εντός των ορίων του 1,5 βαθμού Κελσίου απαιτεί τεράστια αύξηση της ανανεώσιμης ενέργειας – μια νέα έκθεση της IEA επισημαίνει ότι η αιολική και η ηλιακή ενέργεια πρέπει να τετραπλασιαστούν έως το 2030.
Αυτό είναι ένα τεράστιο έργο που θα αλλάξει ολόκληρο το ενεργειακό μας σύστημα. Θα έχει αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε ενέργεια, θερμαίνουμε τα σπίτια μας και πώς διαμορφώνονται οι βιομηχανίες μας. Μπορεί να φαίνεται τρομακτικό για τους ηγέτες της Ευρώπης. Αλλά παραβλέπουν την πιθανή δύναμη ενός ήσυχου κινήματος πολιτών σε όλη την Ευρώπη που περιμένουν ανυπόμονα να συμμετάσχουν σε αυτή τη σημαντική προσπάθεια.
Σε κάθε χώρα της Ευρώπης, οι πολίτες και οι τοπικές αρχές ενώνονται για να δημιουργήσουν λύσεις ανανεώσιμης ενέργειας, με τη μορφή κοινοτικών ενεργειακών έργων. Αυτά τα έργα είναι τόσο διαφορετικά όσο οι ίδιες οι ευρωπαϊκές κοινότητες.
Υπάρχουν εμπνευσμένες ιστορίες επιτυχίας για υπεράκτια αιολικά έργα, ηλιακά πάνελ σε σχολεία, μεγάλης κλίμακας συνεταιρισμοί, έργα για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και πολλά άλλα. Αλλά για κάθε έργο που καταφέρνει να πετύχει, υπάρχουν πολλά περισσότερα που αποτυγχάνουν. Αυτό συμβαίνει επειδή υπάρχει πληθώρα εμποδίων που επιβραδύνουν ή εμποδίζουν την επιτυχία των έργων.
Η ενεργειακή μετάβαση θα απαιτήσει την κατασκευή πολλών εγκαταστάσεων ανανεώσιμης ενέργειας. Για αυτό, χρειαζόμαστε δημόσια υποστήριξη. Χρειαζόμαστε μια ενεργειακή μετάβαση που οι κοινότητες αισθάνονται ότι μπορούν να είναι μέρος της και ότι ωφελεί όλους και όλες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι πλέον πιο σημαντικό από ποτέ για τις κυβερνήσεις μας να επιτρέψουν την απελευθέρωση του δυναμικού της κοινοτικής ανανεώσιμης ιδιοκτησίας.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι, όταν οι πολίτες και οι κοινότητες δεσμεύονται και επωφελούνται με ουσιαστικούς τρόπους στη μετάβαση της ενέργειας, οι πολιτικές για ανανεώσιμη ενέργεια είναι δημοφιλείς και υποστηρίζονται. Μελέτες δείχνουν ότι η συμμετοχή σε τοπικά ενεργειακά έργα αυξάνει τη συνολική υποστήριξη για τεχνολογίες ανανεώσιμης ενέργειας. Με τις σωστές πολιτικές, τα έργα ανανεώσιμης ενέργειας δεν θα τυγχάνουν απλώς παθητικής αποδοχής, αλλά θα υποστηρίζονται και θα συμμετέχουν οι πολίτες.
Χωρίς συμμετοχή απλών πολιτών και κοινοτήτων, διακινδυνεύουμε περαιτέρω τοπική αντίθεση σε έργα ανανεώσιμης ενέργειας – με τις τοπικές κοινότητες να αισθάνονται ότι τα έργα ανανεώσιμης ενέργειας επιβάλλονται σε αυτές. Και αυτό θα επιβραδύνει την ενεργειακή μετάβαση ακριβώς τη στιγμή που οι ηγέτες πρέπει να την επιταχύνουν.
Τα εμπόδια στην επιτυχή ανάπτυξη κοινοτικών ενεργειακών έργων ποικίλλουν σε όλη την Ευρώπη. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα είναι η πρόσβαση στο δίκτυο, η πρόσβαση σε χρηματοδότηση και οι διαδικασίες αδειοδότησης. Υπάρχουν απλές πολιτικές που μπορούν να εφαρμόσουν οι εθνικές κυβερνήσεις για να εξαλείψουν αυτά τα εμπόδια και να επιτρέψουν την ανάπτυξη της κοινοτικής ενέργειας.
Στην πραγματικότητα, οι κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν καθήκον να θεσπίσουν ένα νομικό πλαίσιο για τη στήριξη και τη διευκόλυνση της ανάπτυξης της κοινοτικής ενέργειας βάσει της αναθεωρημένης Οδηγίας της ΕΕ για τις Ανανεώσιμες Πηγές (EU’s revised Renewabes Directive ή REDII). Κάθε πολίτης και κοινότητα της ΕΕ έχει πλέον το δικαίωμα να συμμετέχει σε κοινοτικά ενεργειακά έργα.
Δυστυχώς, πολλά κράτη μέλη κάνουν μια αργή ή κακή δουλειά για την εφαρμογή αυτών των δικαιωμάτων και πλαισίων πριν από την προθεσμία εφαρμογής στα τέλη Ιουνίου 2021. Η Σλοβακία, η Τσεχική Δημοκρατία και η Πολωνία καθυστερούν, ενώ στην Ουγγαρία υπάρχουν παρεξηγήσεις σχετικά με τον ορισμό και σημασία αυτών των έργων. Στη Γερμανία, κάποτε ηγέτιδα χώρα στην κοινοτική ενέργεια, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι εφαρμόζονται οι διατάξεις του REDII, παρά τις διαφορετικές απόψεις των περισσότερων βασικών ενδιαφερομένων.
Οι ηγέτες μας πρέπει να κάνουν μια χάρη στον εαυτό τους. Δημιουργώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την άνθηση της κοινοτικής ενέργειας, θα δημιουργήσουν μια ολόκληρη σειρά ομάδων που θα επωφεληθούν και θα συμμετάσχουν στην ενεργειακή μετάβαση στην Ευρώπη, καθιστώντας την πιο γρήγορη και πιο δημοφιλή. Ενόψει μιας κλιματικής κρίσης που απαιτεί επειγόντως να καλυφθεί το κενό δράσης για το κλίμα, δεν υπάρχει καλύτερη win-win κατάσταση, όπου όλοι/ες θα είναι κερδισμένοι.
Φωτογραφία: Μέλη του γαλλικού συνεταιρισμού ηλεκτρικού ρεύματος Enercoop ανέπτυξαν κοινοτική ανεμογεννήτρια στο Cluny της Γαλλίας (Φωτογραφία: Enercoop)
Η Molly Walsh είναι υπεύθυνη εκστρατείας για θέματα κλιματικής δικαιοσύνης στους Friends of the Earth Europe και συντονίστρια του European community power coalition
—————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————
Governments are overlooking a key piece in the climate puzzle: community energy
By Molly Walsh
Throughout this pandemic, the climate crisis has remained remarkably high on the EU’s agenda. But failure to engage people in local energy projects risks slowing down the transition to a low-carbon future at a time when leaders need to speed it up
This week, the EU’s top political table is again devoted to climate action, as European heads of government gather to discuss the EU’s 2030 climate policy.
Yet the lofty rhetoric of European leaders is still far ahead of the actions they are planning.
Europe’s climate policies must be in line with the Paris climate agreement to limit global warming to 1.5C, in line with a fair share of global action, and in line with science.
Yet, despite increased commitments from the EU and others, estimates still predict that current policies leave the world on a catastrophic path to a 2.9C increase this century. As a realisation slowly dawns on (most) European leaders of just how much deeper and faster our emissions cuts still need to be, their minds are turning to the question of how that can be achieved.
Any chance of staying within 1.5C requires a huge amount of new renewable energy — a new IEA pathway pointed out that wind and solar power need to quadruple by 2030.
This is a huge task that will change our whole energy system. It will have an impact on how we use energy, heat our homes and how our industries are shaped. It may seem daunting to Europe’s leaders. But they are overlooking the potential power of a quiet movement of citizens all over Europe eagerly waiting to participate in this important endeavour.
In every country in Europe people and local authorities are coming together to create renewable energy solutions, in the form of community energy projects. These projects are as diverse as European communities themselves.
There are inspiring success stories of offshore wind projects, solar panels on schools, large-scale cooperatives, projects to tackle energy poverty and many more. But for every project that manages to succeed, there are many more which fail. This is because a plethora of barriers still exist that slow down or block projects from succeeding.
The energy transition will require huge amounts more renewable energy to be built. For this, we need public support. We need an energy transition that communities feel they can be a part of and that benefits everyone. This is why it is now more important than ever for our governments to allow the potential of community renewable ownership to be unleashed.
There is evidence that, when citizens and communities are engaged and benefit in meaningful ways in the energy transition, renewable policies are popular and supported. Studies show that involvement in local energy projects increases overall support for renewable technologies. With the right policies, renewable projects won’t just be endured, but will be supported and participated in.
Without participation of ordinary people and communities, we risk further local opposition to renewable projects — with local communities feeling that renewable energy projects are being imposed on them. And this will slow down the energy transition at exactly the time leaders need to speed it up.
The barriers to successful development of community energy projects vary across Europe. Some of the most common are access to the grid, access to finance, and overwhelming permitting processes. There are simple policies that national governments can put in place to remove these barriers and allow community energy to flourish.
In fact, EU governments have a duty to introduce a legal framework to support and facilitate the development of community energy under the EU’s revised Renewabes Directive (or REDII). Every EU citizen and community now has the right to be part of community energy projects.
Unfortunately, many member states are doing a slow or poor job of putting these rights and frameworks into place before a deadline of the end of June 2021. Slovakia, the Czech Republic and Poland are delaying, while in Hungary there are misunderstandings around the definition and importance of these projects. In Germany, once a leader in community energy, the government is claiming that the provisions of the REDII are in place, despite differing views of most key stakeholders.
Our leaders should do themselves a favour. By creating the right conditions for community energy to flourish, they will create a whole tranche of groups who stand to benefit from and participate in Europe’s energy transition, making it faster and more popular. In the face of a climate crisis that demands the climate action gap urgently be closed, there isn’t a better win-win.
Photo: Members of French electric utility cooperative Enercoop erect a community wind turbine in Cluny, France (Photo: Enercoop)
Molly Walsh is a climate justice campaigner at Friends of the Earth Europe and the coordinator of the European community power coalition.
Αφήστε μια απάντηση