Ενεργειακή μετάβαση και απασχόληση – Είμαστε σε σωστό δρόμο;

του Βλάση Οικονόμου

O Fatih Birol, εκτελεστικός διευθυντής της Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειας στο ετήσιο συνέδριό τους τον Ιούνιο 2020 δήλωσε αρκετές φορές ευθαρσώς ότι ‘η ενεργειακή εξοικονόμηση σημαίνει δουλειές, δουλειές, δουλειές’ και ότι οι χώρες πρέπει να προσανατολιστούν προς αυτή την κατεύθυνση στην ενεργειακή μετάβαση.

Πράγματι, πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας έχουν εισάγει το θέμα της ενεργειακής εξοικονόμησης σε κάποιο βαθμό στην ατζέντα, αν και οι προτεραιότητες συνεχίζουν να είναι σε άλλους τομείς από την πλευρά της προσφοράς ενέργειας (επομένως και διαχείριση της ζήτησης παραμένει ένας συμπληρωματικός στόχος και όχι ο πρωταρχικός). Το επιχείρημα για τις επιλογές της εκάστοτε επένδυσης στην ενεργειακή μετάβαση είναι σαφώς η δημιουργία θέσεων εργασίας που θα μπορέσουν να κινήσουν και την οικονομία. Το ερώτημα είναι αν οι προτεραιότητές μας εφόσον στοχεύουμε στην απασχόληση είναι τελικά οι βέλτιστες?

Με βάση την πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής εκστρατείας Renovate Europe που παρουσιάστηκαν οι επιπτώσεις στην απασχόληση για διαφορετικές επιλογές ενεργειακών επενδύσεων, για κάθε ένα εκατομμύριο € που επενδύονται σε ενεργειακές ανακαινίσεις κτιρίων, περίπου 18 θέσεις εργασίες δημιουργούνται στην Ευρώπη, οι οποίες είναι μακροχρόνιες και σε τοπικό επίπεδο ενώ αντίστοιχα τα ίδια ποσά για ορυκτά καύσιμα είναι 5 θέσεις εργασίας. Είναι ενδιαφέρον και το οικονομικό κομμάτι της εργασίας, καθώς σε μια Μεσογειακή χώρα, π.χ. Ισπανία, το κόστος για την δημιουργία μιας νέας θέσης εργασίας στον κτιριακό τομέα είναι 14,000€ ενώ το αντίστοιχο κόστος υποστήριξης για τον αντίστοιχο άνεργο είναι 20,000€. Επιπρόσθετα για κάθε 1€ δημοσίου χρήματος που δαπανάται σε ενεργειακή αναβάθμιση, το κράτος εισπράττει 0.62€ εντός του έτους μέσω της φορολογίας. Σε μέσο όρο στην Ευρώπη, οι επενδύσεις σε ενεργειακή αναβάθμιση μπορούν να αυξήσουν την παραγωγικότητα έως και 12% προσφέροντας ένα επιπλέον όφελος 500 δις € στην Ευρωπαϊκή οικονομία κατ’ έτος. 

Στο παρακάτω γράφημα παρουσιάζεται και η συνεισφορά στην εργασία σε διάφορες φάσεις της ενεργειακής επένδυσης όπου φαίνεται και η υπεροχή της ενεργειακής αναβάθμισης έναντι των άλλων επιλογών (π.χ. ορυκτά καύσιμα και σε κάποιο βαθμό και σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας). 

Οι αντίστοιχες εκτιμήσεις της McKinsey δείχνουν ότι για κάθε δαπάνη 10 εκατομμυρίων δολαρίων, δημιουργούνται άμεσα και έμμεσα 75 θέσεις εργασίας σε ΑΠΕ, 77 θέσεις εργασίας σε ενεργειακή αποδοτικότητα (λαμβάνοντας υπόψιν κτίρια, μεταφορές, έξυπνα δίκτυα κλπ) και μόλις 27 θέσεις εργασίας σε ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, λιγνίτης και φυσικό αέριο).

Επίσης με βάση τη μελέτη του EUROACE και του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας, κατά μέσο όρο στην Ευρώπη για κάθε εκατομμύρι ευρώ στον ενεργειακό κλάδο που επενδύεται δημιουργούνται 10 θέσεις εργασίας, Αν λάβουμε λοιπόν υπόψιν μας τις χρηματοδοτήσεις που αναμένονται και τους στόχους που έχουν τεθεί, ενδεχομένως και τα επιχειρήματα για την αύξηση της απασχόλησης επενδύοντας σε συγκεκριμένες πηγές ενέργειας (όπως π.χ. εξορύξεις υδρογονανθράκων, φυσικό αέριο) να μην συνάδουν απόλυτα με την πραγματικότητα.  

Συγκρίνοντας τις εκτιμώμενες χρηματοδοτικές ανάγκες για τις δράσεις που προ-ανακοινώθηκαν στο Επιχειρησιακού Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης και στο ΕΣΕΚ (στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης, φυσικού αερίου κλπ), παρατηρείται ότι είναι υπερ-πολλαπλάσιες των αντίστοιχων της ενεργειακής απόδοσης (που αναμένονται σε 200-250 εκ. € για την περίοδο 2021-2030).

Με βάση όμως τις επιπτώσεις στην απασχόληση, ενδεχομένως αν στοχεύσουμε σε ενεργειακή εξοικονόμηση και ΑΠΕ (αναθεωρώντας κάποιες προτεραιότητες περί ορυκτών και μεταβατικών καυσίμων), υπάρχει μια πραγματική ευκαιρία να προβούμε σε μια αληθινή και δίκαιη ενεργειακή μετάβαση που να φέρει και περισσότερες θέσεις εργασίας και να πετύχει τους εθνικούς ενεργειακούς και κλιματικούς μας στόχους.

*Βλάσης Οικονόμου, Institute for European Energy and Climate Policy, the Netherlands (www.ieecp.org) 

το άρθρο πρωτο-δημοσιεύθηκε: https://energypress.gr/news/energeiaki-metavasi-kai-apasholisi-eimaste-se-sosto-dromo?fbclid=IwAR04ULRivJEYKVMJRGODFUXPaD8jrI-VaMHNk5UirgRf0i_MEGuvklaAvlk