Πράσινες υποδομές για να διατηρούνται δροσερές οι πόλεις το καλοκαίρι / Green infrastructure to keep urban areas cool

Πράσινες υποδομές για να διατηρούνται δροσερές οι πόλεις το καλοκαίρι

Ο τρόπος που αναπτύσσονται πολλές πόλεις , ιδιαίτερα στη μεσογειακή ζώνη, τα υλικά που χρησιμοποιούνται (άσφαλτος, τσιμέντο), η κάλυψη του χώματος, το μπάζωμα φυσικών ρεμάτων αλλά και η κλιματική κρίση που είναι σε εξέλιξη δημιουργούν ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες κατά την διάρκεια του καλοκαιριού στον αστικό χώρο. Οι αστικές περιοχές έχουν υψηλότερη θερμοκρασία σε σύγκριση με πράσινες ζώνες μέσα στην ίδια την πόλη. Για παράδειγμα στην Αθήνα, οι περιοχές μερικά μέτρα μακριά από τον Εθνικό Κήπο ή άλλα πάρκα έχουν θερμοκρασίες μερικούς βαθμούς πιο ψηλά από τη θερμοκρασία μέσα στον Εθνικό Κήπο ή σε ένα πάρκο της γειτονιάς.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτό το γεγονός, όλο και περισσότερο οι ειδικοί και αρκετές πόλεις αναπτύσσουν σχέδια για δροσισμό των πόλεων το καλοκαίρι (είτε σε επίπεδο γειτονιάς είτε στο σύνολο της πόλης) αξιοποιώντας τεχνικές και λύσεις που βασίζονται στη φύση (Nature based solutions) ή αλλιώς πράσινες υποδομές (green infrastructure)

LIFE Tree Check project

Τα τελευταία 5 χρόνια ήταν τα πιο θερμά. Καταγράφηκαν θερμοκρασίες ρεκόρ σε πόλεις στην Τσεχική Δημοκρατία, την Ισπανία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Πολωνία. Εν τω μεταξύ, εκδόθηκαν σχετικές προειδοποιήσεις για τη δημόσια υγεία στο Βέλγιο, την Ιταλία και την Ελβετία λόγω των υψηλών θερμοκρασιών. Η ομάδα στο πρόγραμμα LIFE Tree Check προτείνει διάφορες λύσεις που μπορούν να βοηθήσουν τις πόλεις να διαχειριστούν αυτά τα κύματα καύσωνα.

Αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα αναμένεται να συνεχιστούν και να επιδεινωθούν λόγω της κλιματικής κρίσης. Όταν η πόλη “καίγεται”, ο ήλιος αιωρείται πάνω από την άσφαλτο του δρόμου, ο αέρας που ακτινοβολούν οι τοίχοι των κοντινών κτιρίων θα καίει. Δεν μπορείτε να κοιμηθείτε τη νύχτα ούτε να ανοίξετε τα παράθυρα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Πηγαίνοντας κάπου σημαίνει ταυτοχρόνως απελπισμένη αναζήτηση σκιάς. Η ζωή στην πόλη γίνεται αφόρητη. Μήπως αυτό ακούγεται οικείο; 100 πεθαίνουν από τη ζέστη κάθε μέρα κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα, 55 ημέρες τροπικών θερμοκρασιών αναμένονται κάθε χρόνο, 70 ° C είναι μια …ρεαλιστική θερμοκρασία στην οποία μπορεί να φτάσει το καλοκαίρι η επιφάνεια της ασφάλτου στους δρόμους μας.

Θερμική νησίδα (Heat island)

Οι θερμοκρασίες στις πόλεις είναι αρκετούς βαθμούς υψηλότερες από ό, τι στην ύπαιθρο », εξηγεί η συντονίστρια του έργου LIFE Tree Check Dita Tesařová. ‘”Οι επιστήμονες ονομάζουν αυτό το φαινόμενο θερμική νησίδα “heat island” και προκαλείται από τα κτίρια, τα αυτοκίνητα, την άσφαλτο καθώς και από την έλλειψη πρασίνου και νερού στις αστικές περιοχές“.

Απαιτούνται επείγουσες λύσεις, ειδικά σε αστικές περιοχές. Το πρόγραμμα LIFE Tree Check εμπλέκει εταίρους από την Τσεχία, την Πολωνία, την Ουγγαρία και Σλοβακία, που θέλουν να ενισχύσουν την πράσινη υποδομή στις πόλεις τους. Μεταξύ παρόμοιων λύσεων πράσινων υποδομών περιλαμβάνονται υδατικά σώματα και πράσινο που παρέχουν ένα ευρύ φάσμα οικο-συστημικών υπηρεσιών και προστατεύουν παράλληλα τη βιοποικιλότητα.

Η ομάδα επιστημόνων, αναλυτών, καθώς και εμπειρογνωμόνων σε θέματα αστικής διαχείρισης και πράσινων υποδομών, εξέτασε προσεκτικά οκτώ πιλοτικές πόλεις στις τέσσερις χώρες εταίρους για να εκτιμήσει την κατάσταση επί τόπου. Ο στόχος είναι να συγκεντρώσει τις απόψεις των απλών ανθρώπων καθώς και εκείνων που λαμβάνουν αποφάσεις για επενδύσεις σε πράσινες υποδομές.

Για το κοινό, αναπτύσσεται μια εφαρμογή για κινητά που όχι μόνο αναγνωρίζει συγκεκριμένους τύπους φυτών και δέντρων όταν φωτογραφίζονται αλλά μπορεί επίσης να παρέχει πληροφορίες στον χρήστη για το πώς αυτά τα είδη μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση του κλίματος της πόλης. Η εφαρμογή θα είναι διαθέσιμη για λήψη την επόμενη άνοιξη.

Το πρόγραμμα αναπτύσσει, επίσης, μια βάση δεδομένων με έργα πράσινης υποδομής από τις τέσσερις χώρες-στόχους. Στα παραδείγματα περιλαμβάνονται πράσινα κτίρια, μια πράσινη στάση λεωφορείου με βλάστηση και κισσό, στέγες υγρότοποι, ακόμη και ένα βιώσιμο σύστημα αποχέτευσης.

Άτομα και οργανισμοί μπορούν, επίσης, να υποβάλουν αίτηση συμμετοχής για τα Adapterra Awards, τα οποία θα αναγνωρίζουν τα πιο εμπνευσμένα έργα πράσινης υποδομής. Αναμένεται ότι τα Βραβεία θα ενθαρρύνουν και άλλους να συμμετάσχουν.

Ένας οδηγός θα εξηγεί στους πολίτες πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τις πόλεις και την ανάπτυξή τους. Μια σειρά εργαστηρίων εκπαίδευσης απευθύνονται σε σχεδιαστές πολιτικής, δημοτικούς συμβούλους, όσους/ες εργάζονται για την αστική ανάπτυξη αλλά και σε πολίτες που επιθυμούν να ξεκινήσουν το δικό τους πρόγραμμα πράσινης υποδομής.

Ένα ψηφιακό εργαλείο πρόκειται να κυκλοφορήσει σύντομα , που θα μπορεί να προβλέψει τα οφέλη από διάφορες επενδύσεις σε πράσινες υποδομές στο κλίμα μιας δεδομένης πόλης. Πρέπει να υπάρχουν δέντρα κατά μήκος δρόμων και πλατειών; Πρέπει η γραμμή του τραμ να βασίζεται σε σκυρόδεμα, γρασίδι ή να καλύπτεται με ένα είδος πολύ χαμηλής βλάστησης με sedum; Έχει νόημα να υποστηρίζονται οι πράσινες στέγες σε μια συγκεκριμένη περιοχή ή να ρυθμίζεται με κανονισμούς η πυκνότητα της δόμησης; Το έργο θα προετοιμάσει αυτό το διαδικτυακό εργαλείο για να αξιολογήσει τα οφέλη της πράσινης υποδομής για τον δροσισμό της πόλης. Η λήψη αποφάσεών θα βασίζεται σε αντικειμενικές προϋποθέσεις. Αυτό θα επιτρέψει την αξιολόγηση “κόστους-οφέλους” ενός έργου που φέρνει κλιματικές βελτιώσεις στην πόλη. Αυτές οι πληροφορίες θα είναι σημαντικές για τους νομοθέτες, ώστε να μπορούν να λαμβάνουν τις σωστές αποφάσεις όταν πρόκειται για επενδύσεις σε τέτοια έργα. Προσφέρεται, επίσης, υποστήριξη στις τοπικές αρχές που επιθυμούν να κάνουν το ίδιο.

«Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον καιρό, αλλά μπορούμε να αλλάξουμε την εμφάνιση των πόλεών μας. Κτίρια εξοικονόμησης ενέργειας, πράσινες προσόψεις και στέγες, θάμνοι, γρασίδι και νερό – όλα βοηθούν τις πόλεις μας να “κρυώσουν”, δημιουργώντας ένα ευχάριστο και άνετο μέρος για να ζούμε. Ποιος δεν θέλει να ζήσει σε μια τέτοια πόλη; » καταλήγει η Dita.

Ευρωπαϊκή Στρατηγική προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (EU Adaptation Strategy)

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει στις αρχές του 2021 Ευρωπαϊκή Στρατηγική προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (EU Adaptation Strategy). Αυτή η στρατηγική είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας  (European Green Deal) και θα βασιστεί σε προ-υπάρχουσα εμπειρία από το σχέδιο που είχε τεθεί σε εφαρμογή από το 2013. Οι ειδικοί αλλά και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος προειδοποιούν ότι πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα στις πόλεις και από τις πόλεις για την προσαρμογή και ανθεκτικότητά τους απέναντι στην αυξανόμενη ένταση και συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων λόγω της κλιματικής κρίσης που είναι σε εξέλιξη.

Στρατηγικές πόλεων για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή

Μια σειρά πόλεων έχουν επεξεργαστεί και υλοποιούν την στρατηγική τους για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, όπως:

• η στρατηγική προσαρμογής της Πράγας
• η στρατηγική προσαρμογής της Βαρσοβίας
• Βιέννη: Στρατηγική για την αστική θερμική νησίδα – Heat Island Strategy
• Bαρκελώνη: Σχέδιο πράσινες υποδομές και βιοποικιλότητας 2020
• Κοπεγχάγη: Σχέδιο Κλιματικής Προσαρμογής
• Ελσίνκι Μητροπολιτική περιοχή Στρατηγική Κλιματικής Προσαρμογής

‘Ένα καλό παράδειγμα στην πράξη: βιώσιμη διαχείριση του νερού της βροχής στο Beaufort Housing Estate

Κανονικά, η βροχή από στέγες, δρόμους, χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων και άλλες σκληρές επιφάνειες συλλέγεται σε ρεματιές, κανάλια και αγωγούς πριν απελευθερωθεί απευθείας σε ρέματα, ποτάμια, ή, σε αστικές περιοχές, στο σύστημα αποχέτευσης. Αλλά αυτό δεν ισχύει για το Beaufort Housing Estate, ένα συγκρότημα πολυκατοικιών κτιρίων στο Pogórze της Πολωνίας. Διαθέτει το ειδικό σύστημα των τάφρων και των καναλιών που μεταφέρουν το νερό της βροχή σε κήπους βροχής, δεξαμενές και λίμνες που το συγκρατούν.

Το έργο αντιπροσωπεύει έναν από τους φυσικούς τρόπους διαχείρισης του νερού της βροχής στην πόλη και επιλύει το πρόβλημα της πλημμύρας που αντιμετωπίζουν πολλές πόλεις. Ο στόχος του σχεδιασμού και της διαχείρισης των υδάτινων συστημάτων θα πρέπει να είναι επίτευξη ισορροπίας στον προϋπολογισμό των υδάτων της πόλης (water budget). Το νερό με τη μορφή βροχής, χιονιού, χαλάζι ή ομίχλης αντιμετωπίζεται ως πολύτιμος πόρος χωρίς υποκατάστατο, όχι μόνο πρόβλημα και απειλή.

Τι μπορεί να κάνει ο/η καθένας/μία για να δροσίσει την πόλη

• Χρησιμοποιούμε βρόχινο νερό για πότισμα δέντρων στη γειτονιά μας
• Φυτεύουμε δέντρα και θάμνους
• Καλλιεργούμε τα δικά μας λαχανικά σε έναν αστικό κήπο της κοινότητας, στην αυλή ή στο μπαλκόνι μας
• Μετατρέπουμε τη στέγη μας σε πράσινη
• Εξοικονομούμε πόσιμο νερό και το επαναχρησιμοποιούμε
• Φροντίζουμε τα δέντρα και τα ποτίζουμε όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες
• Δημιουργούμε σκίαση με δέντρα

———————————————————————————————————————————————————————————————————-

Summer in the city: green infrastructure to keep urban areas cool

The last 5 years have been the hottest on record. Temperature records were broken in cities across Czechia, Spain, Germany, France, and Poland. Meanwhile, public health warnings were issued in Belgium, Italy, and Switzerland due to the intense warmth. The team at LIFE Tree Check has come up with several solutions that can help cities across central Europe cope when the heat is on.

Such extreme weather is set to continue and even worsen due to climate change. When the city burns, the sun hovers over the asphalt of the street, the hot air radiating from the walls of nearby homes simply won’t go away. You can’t sleep at night nor open the windows during the day. Going somewhere means a desperate search for any sliver of shade. Life in the city is becoming unbearable. Does this sound familiar?100 die from the heat every day during the heat waves, 55 days of tropical heat can be expected every year, 70 °C is realistic for the asphalt on our streets.

Heat island

Temperatures in cities are several degrees higher than in the countryside,’ explains LIFE Tree Check project coordinator Dita Tesařová. ‘Scientists call this effect “heat island” and it is caused by all the buildings, cars, asphalt, as well as the lack of greenery and water in urban areas.’

Urgent solutions are needed, especially in urban areas. The project  LIFE Tree Check involves partners from Czechia, Hungary, Poland, and Slovakia, who all want to increase green infrastructure in their cities. Examples of this green infrastructure include natural features like trees and water bodies that offer a wide range of ecosystem services and protect biodiversity.

The team of scientists, analysts as well as urban management and green infrastructure experts has been looking closely at eight pilot cities across the four partner countries to gauge the situation on the ground. The goal is to capture the views of ordinary people as well as those who make decisions on green infrastructure investments.

Instant recognition

For the public, a mobile application is being developed that not only recognises specific types of plants and trees when they are photographed; it can also show the user how these species can help improve a city‘s climate.  The application will be available for download next spring.

The team has also set up an online database featuring green infrastructure projects from the four target countries. Examples include green buildings, a green bus stop draped in vegetation and ivy, wetland roofs, and even a sustainable drainage system. 

Individuals and organisations can also apply for the Adapterra Awards, which will recognise the most inspirational green infrastructure projects. It is expected that the Awards will encourage others to also get involved.

In addition, the Tree Check manual will explain to the public how climate change impacts our cities and their development.

A series of training workshops are on offer, not only for lawmakers but for those working in urban development. People thinking of starting their own green infrastructure projects will also be able to attend.

Return on investment

An online tool, due to be launched soon, will be able to predict the benefits of various green infrastructure investments on a given city‘s climate. Should there be trees along streets and on squares? Should a tram line be concrete, grassed or covered with sedum? Does it make sense to support green roofs in a particular area or regulate the density of construction? For all those hesitant about these questions, the project will prepare this online tool to evaluate the benefits of greenery for urban cooling. Their decision-making will be based on objective prerequisites. This will make it possible to evaluate the “price-performance” ratio of a project that brings climate improvements to the city. This information will be important for lawmakers so that they can make the right decisions when it comes to investing in such projects. Support is also on offer for authorities wanting to do the same.

‘”We can‘t change the weather, but we can change what our cities look like. Energy-saving buildings, green facades and roofs, bushes, grass and water features – they all help our cities cool down, creating a pleasant and comfortable place to live in. Who doesn’t want to live in a city like that?’” concludes Dita.

Climate adaptation stratgey of cities

• Prague adaptation strategy
• Warsaw: Adaptation strategy
• Vienna: Urban Heat Island Strategy
• Barcelona: Green infrastructure and biodiversity plan 2020
• Copenhagen: Climate adaptation plan
• Helsinki Metropolitan Area Climate Change Adaptation Strategy

A good example: Sustainable Drainage System in Beaufort Housing Estate

Normally, rain from roofs, roads, car parks and other hard surfaces is collected in gullies, channels and pipes before being released directly to streams, rivers and soakage, or, in urban areas, to the sewer system. But this is not the case of Beaufort Housing Estate, a complex of multi-family buildings in Pogórze, Poland. It has its special system of ditches and channels that transport rainwater to point solutions and rain gardens, troughs and ponds that retain it.

The project shows one of the natural ways to manage rainwater in the city and shows the problem of proper water retention that many cities in the world are struggling with. The goal of water system planning and management should be to achieve a balance in the city’s water budget. Water falling in the form of rain, snow, hail or fog is treated as a valuable resource without a substitute, not just a problem and a threat.

What can everyone do to cool the city

• Use rainwater for watering of trees in your neighborhood
• Plant trees and schrubs
• Grown your own vegetables in a community urban garden or a personal one or at your balcony
• Rebuild your roof to a green one
• Save drinking water and reuse it
• Take care of trees and watering them during high temperatures
• Use trees for shadowing the buildings

EU Adaptation Strategy

To help Europe respond to this challenge, the European Commission will publish a new EU Adaptation Strategy in early 2021. This strategy is part of the European Green Deal and builds on the current successful plan adopted in 2013.

Images: LIFE17 GIC/CZ/000107 Published on 28/07/2020